Grigorii Romanow poszukując godnej oprawy wesela swojej córki zdecydował się w końcu na Pałac Taurydzki, wybudowany w 1789 r. na zlecenie księcia Potiomkina, faworyta carycy Katarzyny II Wielkiej. Romanow, sekretarz leningradzkiego komitetu partii, dysponujący na początku lat 70. pełnią władzy w milionowym mieście nad Newą, wystawnym spektaklem za zamkniętnymi drzwiami pałacu natychmiast ściągnął na siebie złość ludzi. Wielu starych leningradczyków poczuło się jak w carskich czasach, tym bardziej że jak na ironię sekretarz nosił nazwisko ostatniego cesarza Rosji. Dziś, gdy carska przeszłość Rosji znów cieszy się wielkim poważaniem, decyzia Romanowa o wyborze pałacu, w którym Lenin przygotowywał przejęcie władzy, jawić się może w zupełnie innym świetle. Była stolica, założona przez cara Piotra I Wielkiego na bagnistych obszarach ujścia Newy jako wzorzec dla wszystkich miast carskiej Rosji dzięki swej zwartej, jednolitej formie emanuje typowo rosyjską atmosferą. W 1712 r., gdy u bram Sankt Petersburga szalała wojna północna, urzędnicy państwowi udali się wyraz ze swym carem do miasta nad Bałtykiem. Jego nazwę zmieniono w 1914 r. na Piotrogród, w 1924 r. – na Leningrad. W wyniku plebiscytu „rosyjskie okno na Europę”, jak nazwał miasto poeta Puszkin, powróciło w 1991 r. do starej nazwy.
Miasto na wyspach.
W przeciwieństwie do Moskwy, której oblicze Stalin zniekształcił w latach 30., w Sankt Petersburgu zachowały się niemal wszystkie historyczne budowle. Większość nosi jednak wyraźne ślady zniszczeń. Samozwance – ,,ojciec narodów” zawsze nieufnie odnosił się do Leningradu. Kultywująca rewolucyjne tradycje społeczność miasta uchodziła w oczach Stalina za zbyt intelektualną i niezależną. Najtrudniejszą próbę przeżył izolowany Leningrad podczas trwającego 900 dni oblężenia przez wojska niemieckie. Milion ludzi poniosło śmierć z głodu lub zimna. Otiary II wojnv światowej spoczywają na olbrzymim cmentarzu Piskariewskim. Sankt Petersburg leży na dwunastu wyspach podzielonych ogromną liczbą kanałów i strumieni na 100 mniejszych wysepek. Historycznym jądrem miasta jest plac Pałacowy z gigantycznym, barokowym Pałacem Zimowym, zbudowanym w latach l754 – 1762 przez Bartolomea Rastrellego. Na powierzchni dziewięciu hektarów rezydencja mieści 1057 pokoi, ma 1945 okien i 117 klatek schodowych.
Muzea, pałace, pomniki.
Na dziesięciu Atlasach wspierają się balkony frontonu F.rmitażu, bocznego skrzydła pałacu zaprojektowanego przez Leo yon Klenza w połowie ubiegłego wieku. Zadaszony łuk nad fosą łączy Teatr Krmitaźu ze zbudowanym według planów Jcan-Bapti-ste Vallin de la Mothe’a Starym Ermita-żcm. Krmitaż – potężny, luksusowo wyposażony skarbiec mieszczący niegdyś prywatne zbiory Katarzyny II Wielkiej – jest jednym z najsłynniejszych na świecie muzeów sztuki. W centralnej części dawnej siedziby Sztabu Generalnego, budynku wzniesionego w 1829 r. według planów Karola Iwanowicza Rossiego, rozpięty jest olbrzymi łuk (arkada), zwieńczony kompozycją rzeźbiarską w postaci sześciokonnego zaprzęgu. Na znak zwycięstwa nad Napoleonem, nad placem Pałacowym góruje kolumna Aleksandrowska ze statuą anioła o twarzy przypominającej oblicze Aleksandra I. Świadkiem parad wojskowych, ale także krwawych demonstracji i zbrojnego powstania 1917 r. był gmach sztabu korpusu gwardii. Z położonego przed nim placu korzystają dziś głównie skateboardziści i piosenkarze rockowi. Wzniesiony w 1823 r. gmach Admiralicji dźwiga na swej wieży herb miasta: złocony żaglowiec. W pobliżu znajduje się pomnik założyciela miasta. „Jeźdźca Miedzianego”, jak nazwał Puszkin statuę Piotra l Wielkiego, wykonał w 1782 r. rzeźbiarz francuski na zamówienie Katarzyny II. Pobliski Senat i pałac Świętego Synodu połączone są łukiem w jedną budowlę. Największą świątynią w mieście jest zbudowany w 1858 r. przez Augusta Picarda de Montferranda sobór św. Izaaka z kopułą stumetrowej wysokości. W 1912 r. w pobliżu konnego pomnika Mikołaja I powstał według projektu szwedzkiego architekta modernistyczny hotel Astoria. W budynku tym Hitler planował święcić zwycięstwo po zdobyciu Leningradu. Polecił nawet wydrukować zaproszenia. Przez most z placu Pałacowego, ulicą Millionnaja dociera się do Pola Marsowego, niegdyś placu defilad, dziś zwiericzo-nego pomnikiem Bohaterów Rewolucji. Na wschód od Pola Marsowego założyciel miasta polecił wznieść swój Pałac Letni. W parku pałacowym zasadzono 3000 lip, zdobią go liczne marmurowe rzeźby, waza 7. czerwonego porfiru, a także pomnik rosyjskiego bajkopisarza Iwana Kryłowa. Ciemnoczerwony, ponury Zamek, Inżynierski (Pałac Michajłowski) wzniesiono dla cara Pawła l. Z obawy przed zamachem na swoje życie car kazał otoczyć go fosą i armatami. Mimo to już 40 dni po zakończeniu prac budowlanych został zamordowany w prywatnym apartamencie przez własnych popleczników.
Petersburskie losy.
Na brzegu Newy, w jej najszerszym miejscu, wznosi się, panując nad okolicą. Twierdza Petropawłowska, równie stara jak samo miasto. Widoczną z daleka złotą iglicę soboru św. Piotra i Pawła zaprojektował Domenico Trezzini. Wnętrze świątyni, służącej niegdyś także jako więzienie, zdobią złocone sztukaterie, kryształowe żyrandole i dębowy ikonostas.
